گنبد هارونیه در مشهد

مشهد دومین شهر بزرگ ایران است که همه روزه گردشگران بسیاری از اقصی نقاط جهان به آن سفر می کنند. گنبد هارونیه در توس در 25 کیلومتری شمال غربی مشهد واقع شده است. هارونیه یکی از معدود بقایای توس قدیم است و به آرامگاه ابوالقاسم فردوسی (شاعر حماسی فرهنگ ایرانی) بسیار نزدیک است. این شهر به عنوان قدیمی ترین بازمانده طوس باستان مشهور است. این مکان باید آرامگاه یا خانقاه (محلی برای اجتماعات صوفیان) باشد. این بنای تاریخی متعلق به قرن 14 است و آن را به امام محمد قزعلی نسبت می دهند. دلیل اصلی این انتساب سنگی تیره در نزدیکی ساختمان است که به یاد قزعلی کنده شده است. گنبد هارونیه در مشهد به سبک آذری ساخته شده اما تحقیقات در مورد عملکرد آن به نتیجه ای نرسیده است.

این بنای تاریخی در 6 ژوئن 1931 به عنوان میراث ملی به ثبت رسید اما پس از انقلاب اسلامی این بنای تاریخی به عنوان آرامگاه قززلی به ثبت رسید. داستان های زیادی درباره عملکرد این ساختمان بین مردم وجود دارد؛ یکی از آن ها درباره هارون الرشید، خلیفه عباسی است. او از این ساختمان به عنوان زندان افراد مخالف استفاده کرد. برخی از آن ها معتقدند که در گذشته گنبد آتشکده بوده است. پیچ و خم این موضوع حتی باعث می شود افراد برخی داستان های مذهبی بسازند. برخی معتقدند در سالن گنبد هفتمین امام شیعیان و شاگردانش شکنجه شده بودند. روایاتی نیز درباره بازی نقاره روی پشت بام ساختمان وجود دارد.

در نمای آجری ساختمان، معماران از تکنیکی استفاده کردند که پنجره کور یا کور در نامیده می شود. این تکنیک دیوارهای بلند ساختمان را زیبا می کند و نوعی هماهنگی با شکل نیمکره ای گنبد ایجاد می کند. ارتفاع ورودی بسیار طولانی است و حتی برخی از قسمتهای گنبد را می پوشاند ، با وجود اینکه قسمت پشتی ساختمان کوتاهتر است. این تفاوت در ارتفاع باعث می شود دید کمی برای بازدیدکنندگان ایجاد شود. فضای داخلی آن مانند همه گنبدهای ایرانی دیگر است ، نور خورشید جادویی که در طول روز از پنجره های توری که در یک پس زمینه آجری در هم آمیخته شده است می درخشد. امروزه فضای داخلی آن نیمه موزه است و مدلهای زیادی از آثار باستانی استان خراسان وجود دارد. نزدیک بودن به آرامگاه فردوسی ، گنبد هارونیه را به مکانی با زیرساخت های مناسب گردشگری تبدیل می کند.